İskambil Kağıtlarının Ortaya Çıkışı

Kesin bir bilgi sahibi olunmamakla birlikte kağıtlara ilk olarak 7. ve 10. yüzyılar arasında Çin ve Hint toplumlarında rastlanmaktadır. 13. yüzyıldan sonra Avrupa'da yaygınlaşan kartların Arabistan'dan da geldiğini ileri sürenler vardır. Avrupa'da yapılan destelerin en eskileri Lombardia'da Mantegna tarafından yapılanlardır (1470) ve bu desteler 50 kâğıttan oluşmaktadır. Daha sonra 78 kâğıtlık Venedik Tarotu ortaya çıkmıştır. 15. yy'da ise destelerdeki kâğıt sayısı 97'ye çıkmıştır.

Bir rivayete göre kartlar üzerinde dört farklı şekil bulunan ve rahipler tarafından fal bakmaya yarayan çubuklardan ortaya çıkmışlardır. İspanyolların Hombre destesinde ise 40 kâğıt vardır. Önceleri tahta olan kalıpların yerine 16. yy.dan sonra bakır kalıplar kullanılmış, daha sonra kağıtlar arasındaki boşluklar süslenmeye ve kartlara siyah ve kırmızı iki ayrı renk verilmeye başlanmıştır. Gerçek olan bir bilgi ise kartların bugünkü şekilleriyle ilk olarak Fransa'da kullanıldığıdır.

14. Yüzyıl Fransa'sı ve Dönemdeki 4 Sınıf

14. yüzyıl Fransa'sında 4 sınıf vardı ve kupa, maça, karo ve sinek bu 4 sınıfı temsil etmekteydi. Kupa kalkana benzeyen şekli ile asil sınıfı ve kiliseyi, maça mızrağın ucunu çağrıştıran şekli ile orduyu, karo ticari deniz işletmelerinin eşkenar dörtken kiremitlerinden esinlenerek orta sınıfı, sinek ise yonca yaprağına benzeyen şekli ile köylüyü temsil ediyordu. Bugün briç, poker veya benzeri oyunlarda kupanın en değerli, sineğin ise en değersiz kart olmasının nedeni işte bu sınıflamadır.

Başka bilgilere göre ise kupa simgesi krallığı, maça simgesi kupa krallığındaki şövalyeleri, karo simgesi kupa krallığında bir şehri ve sinek simgesi de kupa krallığındaki köylüleri simgeler. Başka bir söylenti de papazlar üzerinedir. Söylentiye göre papazlar tarihî kişileri simgeler. Kupa Papaz Şarlman, Maça Papaz Kral Davud, Karo Papaz Julius Sezar, Sinek Papaz Büyük İskender'i simgelemektedir.

Kız, Bacak ve Papazın Konumları

Kız ve oğlan(bacak) yani valenin oyunlarda eş değer görülmesi yanlıştır. Kız; Kraliçe'yi yani İngilizce anlamı ile Queen'i temsil eder, papaz ise onun karşılığı olan King yani Kral'dır. Vale için ise Knave(düzenbaz) veya Jack adı verilen terimler kullanılmaktadır. Asıl anlamıyla kral ve kraliçe kart düzenine göre evliyken bizim toplumumuzda Papaz yaşı gereği Kız'a uygun görülmemiş, Vale ve Kız denk sayılmıştır.

Kağıtlardaki Sembollerin Çeşitli Dillerde Kullanımları

Oyun kağıtları en yaygın Fransa'da kullanıldığı için en çok Fransızların kağıtlara verdiği isimler süregelmiştir. Fransızca'da Kupa bir kalbe benzeyen şekli nedeniyle aynı anlama gelen 'coeur' kelimesiyle karşılık bulmaktadır. İngilizler de aynı anlamdaki 'heart' kelimesini kullanmaktadır.

Fransızlar ve İngilizler Maça'yı mızrağa benzeterek 'pique' ve 'spades' kelimeleri ile adlandırmışlardır. Karo için İngilizler elmas anlamındaki 'diamond', Fransızlar ise kare anlamındaki 'carreau' kelimelerini kullanmıştır. Sinek için ise Fransızlar üç yapraklı yonca anlamındaki 'trefle' kelimesini kullanmışlardır, İngilizler ise kulüp anlamına gelen 'club' kelimesini tercih etmişlerdir.

Birli, papaz, kız ve oğlan için kullanılan as, rua, dam ve vale isimleri de yine Fransızca karşılıkları As, Roi, Dame ve Valet kelimelerinden dilimize geçmiştir.